Nóż survivalowy - co to za nóż?

Bazarowe noże typu Rambo wielu z nas w dzieciństwie kojarzyły się z nożami survivalowymi i survivalem. Duża klinga z piłą na grzebiecie, rękojeść z rurki w której można było znaleźć wiele różności. Haczyki, żyłka, nić chirurgiczna, igła, zapałki. Na końcu rękojeść kompas.
Ale czy taki nóż z filmów o Rambo to nóż survivalowy, czy raczej wymysł marketingowy?

Czy tak powinien wyglądać nóż przetrwania?

Wyobraź sobie że podróżujesz po świecie.
Odwiedzasz lasy, zarówno te europejskie jak i tropikalne.
Chodzisz po górach, niskich Bieszczadach, wysokich Alpach, Himalajach.
Jednego dnia jesteś na pustyni a za jakiś czas na środku oceanu czy też w Arktyce.

Czy chciałbyś nóż survivalowy typu Rambo zabrać w każde z tych miejsc?

Ja nie, gdyż myślę że inne noże lepiej by się tam sprawdziły.
Do europejskiego lasu zabrałbym nóż typu bushcraft lub nessmuk, w tropiki do kompletu maczetę.
Chodząc po górach, jednych czy drugich nie chciałbym dźwigać czegoś ciężkiego więc nóż nie mógłby być duży.
To samo tyczy się pustyni , środka oceanu czy Arktyki - nie duży nóż, by nie zajmował cennego miejsca przeznaczonego na inne potrzebne rzeczy.

Więc jaki nóż jest nożem survivalowym?

Myślę że bardzo wiele zależy od warunków z jakimi się spotkamy przemierzając bezludne tereny. Wybierając właściwy nóż warto więc zastanowić się z czym możemy mieć do czynienia w danym miejscu i dobrać do tej sytuacji nóż, tak samo jak wybieramy resztę potrzebnego ekwipuneku.

Najlepszy nóż survivalowy sprawdzający się w jednym miejscu może nas zawieść w drugim.

Profil osobowościowy noża survivalowego ;)

Rozmiar.
Nóż survivalowy, to nóż który powinien nam pomagać przetrwać w nieprzyjaznym terenie a nie przeszkadzać. Wybierając duży, ciężki nóż możemy go mieć szybko dosyć.
Taki nóż utrudnia wędrówkę, zajmuje przestrzeń potrzebną na inne ważne rzeczy które powinniśmy nieść z sobą. Oczywiście w gęstej puszczy przyda się nam maczeta, gdyż stosunkowo nieduży bushcraft czy nessmuk nie nada się nam, by torować sobie drogę między zwisającymi lianami, czy gęsto rosnącymi krzaczorami.
Dlatego w niektórych przypadkach możemy potrzebować dwóch noży.

Konstrukcja.
Zdecydowanie noże typu full tang. Hidden tangi jest lżejszy i to jego główna zaleta lecz noże z rękojeściami full tang są zdecydowanie wytrzymalsze. Spawane rurki, klejone, przykręcane zawsze będą słabsze niż jednolity kawałek stali stanowiący zarówno ostrze jak i rękojeść.
Okładziny najlepiej z tworzywa sztucznego, dobra będzie micarta lub g10 ze względu na dużą odporność na zewnętrzne czynnik zewnętrzne.
Może też być guma, lecz jest ona mniej wytrzymała mechanicznie. Drewno jeśli jest dobrze zaimpregnowane lub jeśli należy do gatunków którym wilgoć nie straszna jak teak też będzie bardzo dobre.

Stal.
Od tego z czego zrobiony jest nóż, oraz jaka potraktowano stal podczas hartowania zależy jaki to będzie nóż. Dawniej kupowało się to co było, dziś mamy wybór i jest problem.
Ciężko znać się na wszystkim a gatunków stali z których robi się tylko noże jest dużo, popularnych, będących na topie z dziesięć czy dwadzieścia.
Jaką wybrać?
Na początek zastanówmy się czy potrzebujemy noża ze stali nierdzewnej czy stali węglowej.
Nóż ze stali nierdzewnej nie powinien pokryć się warstwą rudej rdzy nawet w wilgotnym środowisku.
Ale nie ma róży bez kolców. Noże ze stali nierdzewnej trudniej się ostrzy niż te ze stali węglowej, a pamiętajmy że gdzieś w stepie możemy nie mieć ostrzałki która pozwoli nam naostrzyć stępiony nóż.
Druga sprawa, to część stali nierdzewnych zwłaszcza w tych tańszych nożach gorzej trzyma ostrość niż węglówki. A do tych lepszych które już dobrze trzymają ostrość ostrzy wymagana jest zazwyczaj diamentowa osełka do ostrzenia. Noże ze stali nierdzewnej przeważnie mają słabsze parametry mechaniczne niż te z węglówki przy hartowaniu na tak samo dużą twardość i do batonowani, ciężkiej pracy bardziej nadają się węglówki. Osobiście uważam że jeśli nie przebywa się w jakimś wyjątkowo wilgotnym miejscu i noża używa się na co dzień, to stal węglowa będzie lepsza i o rdze nie ma co się martwić. Jeśli zaś potrzebujemy noża podczas naszej wędrówki przez morza i oceany, to wybrałbym coś ze stali nierdzewnej.

Jak twardy powinien być nóż survivalow?
Nie za bardzo, powinien długo ostrość, lecz dużo ważniejsze jest to by nie połamał się nam.
A jak wiadomo im wyższa twardość, tym większa kruchość stali.
Nóż duży, do rąbania, maczeta powinny być stosunkowo miękkie i sprężyste, podczas gdy mały, podręczny nożyk powinien być twardy i ostry.
Oczywiście istnieją stale które są i twarde i wytrzymałe, lecz cena za noże z tych stali nie są niskie.
Pamiętać należy również o tym że im coś twardsze tym trudniej się tępi ale i trudniej ostrzy.
Wybierając więc nóż zwracajmy uwagę na własne umiejętności ostrzenia by nie rzucać się z motyką na słońce.

Wielozadaniowość.
Nóż przetrwania powinien być nożem uniwersalnym.
Zadaj sobie pytanie co możesz zrobić nożem który wybrałeś.
Czy otworzysz nim konserwę, przetniesz linę, użyjesz go do krzesania ognia czy przyrządzenia posiłku? Jeśli tak, to dobrze. Jeśli nie, to trzeba go zmienić lub zastanowić się czy nie warto zabrać dwa noże, jeden duży, wytrzymały do rąbania, przedzierania się przez gęstwę, drugi mały, bardzo ostry do precyzyjniejszych prac.
Czasami alternatywą jest mały nóż i toporek.
Znany XIX wieczny traper "Nessmuk" Sears używał małego noża składanego, większego nessmuka i toporka.

Ergonomia.
Nóż survivalowy którego będziemy używać w ciężkich warunkach jak pisałem wcześniej nie może nam przeszkadzać. Jego używanie powinno być łatwe i bezpieczne.
Rękojeść powinna być tak wyprofilowana by nóż wygodnie się trzymało podczas pracy.
Nie może mieć wystających, ostrych krawędzi w miejscach w których ich być nie powinno.
Rękojeść nie powinna być śliska. Pamiętajmy że gdy dłoń jest spocona, mokra czy brudna przyczepność spada, dlatego warto pomyśleć o rękojeści gumowej lub piaskowanej która lepiej trzyma się dłoni.

Gdy już wiemy co i jak możemy wybrać coś czego potrzebujemy. Tu dochodzimy na następnej rzeczy.

Ceny.

Czasy PRL mamy już za sobą i w sklepach, w internecie znaleźć można masę noży, tych survivalowych również. Kupić możemy wszystko, oczywiści jeśli mamy za co ;)
Zdecydowanie odradzam noże z grupy bardzo tanich.
W końcu nie nas, wytrawnych podróżników i starych wyjadaczy, co nie jedno już widzieli, nie powinny przyciągnąć nagłówki na aukcjach typu: "SUPER NÓŻ SURVIVALOWY RAMBO COMANDO PRO +" czy "NAJLEPSZY NÓŻ SURVIVALOWY 9,99ZŁ".
Może z ciekawości ktoś się skusi i coś takiego kupi, ale używać takiego NOŻA w sytuacji w której może zależeć nasze życie raczej dziękuję.
Cały kontenery noży płyną do nas z zachodu, a jeszcze więcej chyba ze wschodu.
Poświęcając trochę czasu możemy wybrać naprawdę dobry nóż.
Ba, w Polsce też coś się ruszyło i nasi rodzimi wytwórcy noży też mają nam coś do zaproponowania z oferty noży survivalowych. Możemy zamówić ręcznie zrobiony nóż survivalowy bushcraft z pięknym egzotycznym drewnem na rękojeści jak też wersję podstawową, ekonomiczną, która w praktyce spisze się nie gorzej. Taki ręcznie robiony nóż może być alternatywą do zalewającej nas z zewsząd masówki jeśli lubimy mieć coś innego.

Pamiętaj jeszcze, o jednej bardzo ważnej rzeczy.
Z nożami jest jak z butami, nie kupuj ich przed samą podróżą bo mogę zacząć ciebie uwierać w najmniej odpowiednim czasie. Doświadczenie jest najlepszym sposobem, aby dowiedzieć się czy twój nóż jest nożem survivalowym.

06-08-2010 Adam Zajd (az)